તંત્રી લેખ
ભારતમાં ભાષા વિવાદ રાષ્ટ્રની એકતા માટે ખતરા રૂપ છે
+++++
મહારાષ્ટ્રમાં મરાઠી નો આગ્રહ રાખવામાં આવે છે પરંતુ મહારાષ્ટ્રમાં ગુજરાતીઓ અને રાજસ્થાની લોકોએ સૌથી વધારે પૈસાનું રોકાણ કર્યું છે સૌથી વધુ રોજગારી આપી છે તો આ લોકોને જો કાઢી મૂકવામાં આવે તો મુંબઈમાં બાકી શું રહેશે?
ભારત, વિવિધ સંસ્કૃતિઓ, ભાષાઓ, અને જનજાતિઓનું અનોખું મિશ્રણ, વિશ્વની એક ઉત્તમ બહુરંગી પ્રજાસત્તાક તરીકે ઓળખાય છે. અહીં ભાષા માત્ર સંવાદનું સાધન જ નહિ પણ ઓળખ, ગૌરવ અને વારસાનું પ્રતિક પણ બની છે. પરંતુ, જ્યારે ભાષા પક્ષપાત અને સમગ્ર સમાજના વિભાજનનું સાધન બની જાય, ત્યારે તે સૌથી મોટો ખતરો રાષ્ટ્રની એકતા સામે છે.
મહારાષ્ટ્રમાં, મરાઠી ભાષા એ thereની સ્થાનિક ઓળખ તેમજ ગૌરવનું પ્રતિક છે. અહીંના નાગરિકો તેમનો ભાષાગૌરવ જાળવી રાખવા માટે મંથન અને આગ્રહ રાખે છે. ખાસ કરીને નેતાઓ અને સ્થાનિક પક્ષોના માધ્યમથી "મરાઠી સન્માન"ના મુદદા હંમેશા ઊઠે છે. મહારાષ્ટ્રમાં ચાલતી રાજકીય હલચલમાં અનેક વાર ‘બાહ્ય’ તરીકે જોવામાં આવતા લોકો પર પર ટીકા કરવામાં આવે છે. તેને પરાણે મરાઠી ભાષા બોલવા માટે મજબૂર કરવામાં આવે છે માર મારવામાં આવે છે. હિન્દી અંગ્રેજી ભાષાનો વિરોધ શા માટે તે હજુ પણ લોકોને સમજાતું નથી.
પણ, શું ફક્ત ભાષા આધારિત આગ્રહથી પ્રદેશનો સાચો વિકાસ સંભવ છે? કે પછી વિભાજન અને અસ્પૃશ્યતાને જન્મ આપે છે.
મુંબઈની પ્રગતિમાં બધાનો ફાળો છે. એને અવગણી શકાય નહીં ગુજરાતના તથા રાજસ્થાનના તથા યુપી સહિતના ઉદ્યોગપતિઓએ મુંબઈમાં જે રોકાણ કર્યું છે તેને કારણે મુંબઈ સમૃદ્ધ છે આ લોકોને જો કાઢી મૂકવામાં આવે તો મુંબઈ ગામડા જેવું બની જાય તેમાં શંકા ને કોઈ સ્થાન નથી મુંબઈ પડી ભાંગે તે પણ એક હકીકત છે એટલું જ નહીં કોના જેવા શહેરો પણ પછાત બની જાય.
મુંબઈ, જે ભારતની આર્થિક રાજધાની તરીકે જાણીતી છે, તેની સમૃદ્ધિ અને વૈભવી જીવનશૈલી પાછળ અનેક જાતિ-ભાષાની પ્રજા પ્રયત્નશીલ રહી છે. અહીં ખાસ કરીને ગુજરાતીઓ અને રાજસ્થાની પરિવારોનું ઐતિહાસિક યોગદાન નોંધપાત્ર છે.
-વ્યાવસાયિક અને ઔદ્યોગિક વિકાસ રૂપે મુંબઈના કાપડ ઉદ્યોગ, દાગીના બજાર, શેરબજાર, રીટેઈલ, ટ્રાન્સપોર્ટ, અને ઘણા ક્ષેત્રોમાં ગુજરાતીઓનું પ્રભુત્વ રહેલું છે. તેમણે માત્ર આર્થિક મૂડી જ નહિ, પાયાની રોજગારી પણ પૂરી પાડી છે.
રાજસ્થાની ઉદ્યોગપતિઓએ રિયલ એસ્ટેટ, ફૂડ પ્રોસેસિંગ, કેસિનો, અને વિભિન્ન સેવાક્ષેત્રોમાં તેમના રોકાણથી શહેરમાં રોજગારી અને આવકમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.
આપણું શહેર, રાજ્ય એમ જ દેશના સર્વનુ છે, અને અહીં દરેક ભાષા, દરેક સમુદાયનું યોગદાન છે.
વ્યાવસાયિક વિકાસ કોઈ એક જાતિ-ભાષાસંપ્રદાયના એકપક્ષીય પ્રયાસ ને કારણે થતો નથી પરંતુ સર્વનો પરંતુ સર્વનો તેમાં ફાળો હોય છે. એ નો ભૂલવું જોઈએ
મહારાષ્ટ્રના વિકાસમાં બધા સમુદાયોની ક્ષમતા અને મહેનત જોડાયેલી છે.
-જો ભાષાના આધારે ઉંચ-નીચ અથવા બાહ્ય તરીકે કોઈ સમુદાયને કાઢી મૂકવાનો પ્રયાસ થાય, તો તે ન આર્થિક રીતે જ નહીં પણ સામાજિક રીતે પણ મુશ્કેલીઓ ઊભી કરે છે.
વિશ્વ આજે ગ્લોબલાઈઝેશન તરફ વધી રહ્યું છે, જ્યાં દરેક માણસનો દેશ-રાજ્યથી વિશેષ માત્ર એક ભાષા નો નહીં પણ સર્વનો અધિકાર છે.
માપદંડ સ્પષ્ટ છે કે દેશને આગળ વધારવો છે, તો બધા જાતિ-ભાષાની ક્ષમતા, વિશિષ્ટતા અને યોગદાન સર્જનાત્મક રીતે આવકારવા જરૂરી છે.
ભાષા મહાન છે – પણ તે વિભાજનુ સાધન નહીં,
પણ એકતાનું સરનામું બને, તોય સાચી અર્થમા વિકાસના સપના સાકાર થાય.
મુંબઈ, મહારાષ્ટ્ર, કે આખુ ભારત – તેની સાચી ઓળખ કોઈ એક ભાષા, જાતિ, સંસ્કૃતિથી નથી, પણ અનેક પ્રકારની ભાષાની અલગતામાં છુપાયેલ છે. મહારાષ્ટ્રની ભવ્યતા તેના ગુજરાતીઓ, રાજસ્થાની, પાકિસ્તાની, ભોઇ, કોલી, દક્ષિણ ભારતીય – દરેક સમુદાયની મહેનતથી ઊભી થઈ છે.
ભાષા વિવાદોને ઉછાળીને જે સમાજ કે પ્રદેશમાં રાષ્ટ્રીય ભાવના નાબૂદ થઈ જાય છે, તેનું વર્તમાન અને ભવિષ્ય બંને સંકટમાં મુકાય છે. હજારો ઉદ્યોગપતિઓ, નાના વેપારીઓ, મજૂરો, તથા સર્વ સામાન્ય રોકાણકારોના યોગદાન વગર સમૃદ્ધ મુંબઈની કલ્પના થઈ શકતી નથી
આથી, આપણો મંત્ર હોવો જોઈએ કે એકતા માં અનેકતા સમાયેલી છે.
ભાષા થી ઓળખ મળેછે પણ સાચી ઓળખ છે માનવતાની.
સુરેશ ભટ્ટ
